معرفی چهره سیاسی آخوند خراسانی در نهضت مشروطه
معرفی چهره سیاسی آخوند خراسانی در نهضت مشروطه
موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی به تازگی انجام پژوهشی با عنوان «اندیشه سیاسی آخوند خراسانی» را آغاز کرده است. وی با توجه به تاثیری که این مرجع دینی در نهضت مشروطه داشت و تالیفات اندکی که در معرفی چهره سیاسی او به رشته تحریر در آمده، تالیف این اثر را برگزیده است._
حجت‌الاسلام دکتر منصور میراحمدی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با تاکید بر این که آخوند خراسانی از علمای دوره مشروطه بود که در دفاع از نظام مشروطه اسلامی نقش نظریه‌پردازانه و تئوریک ویژه‌ای داشت، اظهار کرد: درباره افکار فقهی این عالم اسلامی آثاری به رشته تحریر درآورده شده‌اند، اما در معرفی افکار سیاسی این روحانی تلاش چندانی نشده است.
وی با اشاره به این که آخوند خراسانی به واسطه جایگاه دینی و مشروعیتی که داشت، تاثیر زیادی بر افکار و نظریه‌پردازی نظام مشروطه اسلامی داشت، گفت: وی شخصیت خاصی داشت که کمتر شناخته شده است. آثار و آرای آخوند خراسانی در مطالعات حوزوی جایگاه والایی دارند و برخی آثار وی نظیر کتاب «کفایة الاصول» در سطوح بالای مقاطع حوزوی تدریس می‌شوند. با این وجود، در بازشناسی افکار سیاسی او تالیفات اندکی مکتوب شده‌اند.
مدیر گروه فقه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره محتوای این اثر پژوهشی متذکر شد: درصددم در این کتاب با اشاره به استدلال‌های فقهی آخوند خراسانی، اندیشه‌های سیاسی وی از قبیل حکومت، مفهوم آزادی، قانون و مفاهیمی که در آن دوره مطرح بوده‌اند را بررسی کنم.
دکتر میراحمدی، پژوهشگران عرصه حکومت دینی و اندیشه‌های سیاسی اسلام و علاقه‌مندان به تاریخ و تحولات سیاسی ایران معاصر را از جمله مخاطبان این کتاب توصیف کرد و گفت: سعی دارم این کتاب را با رویکرد ترکیبی تاریخی و فقهی بنویسم و در رویکرد تاریخی آن، زمینه‌های اجتماعی و تحولات آن دوره را بررسی خواهم کرد. در بُعد دیگر، رویکرد فقهی آخوند خراسانی را نسبت به مسایل سیاسی بیان می‌کنم.
پیش‌بینی می‌شود با اتمام تالیف کتاب «اندیشه سیاسی آخوند خراسانی» در آبان ماه سال جاری، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی این کتاب را چاپ و روانه بازار نشر کند.
ملا محمدکاظم خراسانی(۱۲۵۵ - ۱۳۲۹ هجری قمری) مشهور به آخوند خراسانی، فقیه و مرجع تقلید عصر خودش بود. او در کنار شیخ عبدالله لاهیجی و میرزا حسین نجل میرزا خلیل رازی تهرانی مشهور به میرزا حسین خلیلی تهرانی و ... از رهبران مشروطیت بودند.
وی سال ۱۲۵۵ در مشهد متولد شد. پدرش ملاحسین هروی بود. او در مشهد علوم مقدماتی و سطوح را فرا گرفت و سپس سال ۱۲۷۷ قمری در سبزوار از حاج ملا هادی سبزواری فلسفه آموخت. وی پس از آن در سن بیست و دو سالگی(سال ۱۲۷۷ هجری قمری) به تهران آمد و نزد ملا حسین خویی و میرزا ابوالحسن جلوه به تحصیلات تکمیلی در حکمت و فلسفه پرداخت، سپس عازم نجف شد و نزد شیخ انصاری، حاج سیدعلی شوشتری، میرزای شیرازی، شیخ راضی نجفی و میرزا مهدی قزوینی، مشغول تحصیل شد.
ملامحمدکاظم خراسانی پس از فراگیری علوم دینی در نجف و سامرا به تدریس مشغول شد و حدود نیم قرن به تدریس علوم معقول و منقول پرداخت.
او تالیفات بسیاری داشت از جمله حاشیه‌ای بر مکاسب استادش شیخ انصاری، شرح و تعلیقه‌ای بر منظومه دیگر استادش ملاهادی سبزواری، حاشیه بر اسفار صدرالمتالهین شیرازی که می‌گویند نسخه‌اش در آستان قدس رضوی وجود دارد، رساله دماء ثلاثه، چندین رساله فقهی و اخلاقی و عقیدتی، البته مهمترین تالیفات او «کفایة الاصول» است که اکنون در دوره‌های عالی حوزه تدریس می‌شود. صدها نفر از شاگردان آخوند تقریرات فقه و اصول ایشان را نوشته‌اند که بسیاری از آنها هنوز وجود دارند.
یکی از مهمترین آثار به‌جا مانده از آخوند خراسانی که منعکس کننده نظرات سیاسی اوست، گفت‌وگوی آخوند با میرزای نائینی درباره حکومت دینی است.